MARKETLƏRİNİZİN VERİMLİLİYİNİ DOĞRU ÖLÇÜRSÜNÜZMÜ?

     Bəzi yoldaşların istəklərini nəzərə alaraq bu dəfə də Pərakəndə sektoru (şəbəkə marketlər) ilə bağlı fikirlərimi paylaşacam. Bu sektor Azərbaycanda yeni inkişafa başlasa da çox qısa zaman ərzində demək olar ki özünün pik nöqrəsinə çatmaqdadır. Əslində mal çeşidliliyi, sahə genişliyi, təmizliyi və xidmət keyfiyyətinin yüksəkliyi ilə bir sıra inkişaf etmiş ölkələrdə ticarətin qəlbi sayılan bu sektorun təəssüflər ki hələ də ölkəmizdə standart idarəedilməsi yoxdur. Market üçün seçilən yerdən tutmuş kassada dayanan əməkdaşın boy kriteriyalarına qədər çox dəqiq və sistemli bir baxış tələb edən bu sektor təəssüflər ki ölkəmizdə hələ ki ötəri idarə olunmaqdadır. Uyğunsuz yerlərdə açılan marketlər, qaş-qabaqlı çalışanlar, məlumatsız satıcılar və s. bu kimi çatışmamazlıqlar demək istədiklərimi ətraflı şəkildə açıqlayır. Ancaq bu yazıdakı fikrim Pərakəndə sektordakı çatışmamazlıqları qeyd etmək deyil, bu sektorda çalışanların işinə yarayacaq bilgilər paylaşmaqdır.

    Bildiyiniz kimi ölkəmizdə Pərakəndə sektordan  dağıtım sektoruna qədər əksər iş sferasında şirkət fəaliyyətini dəyərləndirmək üçün ən geniş yayılmış yöntəm aylıq satışların müqayisə olunmasıdır. Sahibkarlar və bu sektorda çalışan rəhbərlər "dövriyyə mərkəzli" düşündükləri üçün bu yöntəm ilk zamanlarda onların işinə yarayır. Ancaq zamanla ortada qazanc olmadığı və ya qoyulan investisiyanın gözlənilən həcmdə geri gəlmədiyi görüldükdə ortaya düşündürücü suallar çıxır. Məhz bu tərzdə düşüncənin və yanaşmanın nəticəsidir ki, bir də görürük ki satışları normal olan bir neçə market və ya şirkət çox ciddi maddi sıxıntılar çəkir. Çünki satış dövriyyəsi nominal rəqəmlərdir və qazanc üzərinə sadəcə fikir versə də qətiyyən nəticəni əks etdirməz. 

    Dediklərimə aydınlıq gətirmək üçün əlavədəki tabloda yalnız aylıq satışları üzrə müqayisə aparılaraq çoxdan aza sıralanmış xəyali bir market şəbəkəsinin nəticələrini qeyd etmişəm.

    Cədvəldən göründüyü kimi marketləri yalnız aylıq satışlar üzrə dəyərləndirdikdə ən uğurlu market Nizami filalı, ən uğursuz market isə Nəsimi 1 filialı görsənəcək. Ancaq ən uğurlu olaraq görsənən Nizami filialı bu satışlara yüksək məsrəfli kampaniyalarla və yüksək stoklarla nail olmuşdursa Sizcə tablo dəyişərmi? Və ya şirkət sahibkarı və rəhbərləri üçün yenə ən uğurlu market olaraq dəyərləndirilərmi? Əlbəttə ki, XEYR!  Bəs doğru dəyərləndirmə yöntəmi nədir deyə düşünürsünüzsə o zaman yazının ardını oxumağa davam...
     Market bazında İnventar Verimliliği (GMROİİ), Sahə Verimliliği (GMROF) və Personal Verimliliği (GMROL) nəticələri hesablanaraq marketlərin verimliliyini, market içindəki hansı sahələrin daha verimli olduğunu, hansı məhsulların satışınının və rəf həcmlərinin artırılmasını təyin edə bilərsiniz.
   GMROİİ (Gross Margin Return on İnventory İnvestment) - Ortalama Stok Maliyəti başına Brut Mənfəət Marjasını ortaya çıxara bilmək üçün istifadə edilən parametrdir. Başqa şəkildə desək GMROİİ, müəyyən bir məhsul və ya market üçün xərclənən investisiyanın (stokun) seçilən dönəm üçün brut gəlirini göstərir.
GMROİİ hesablamaq üçün aşağıdakıları bilməmiz gərəkir:

Brut Qazanc = Toplam Satış - Toplam Maliyət

Ortalama Stok Maliyəti = Ortalama Stok * Ortalama Vahid Məhsul Maliyəti

Bunları bildikdən sonra aşağıdakı formul vasitəsilə GMROİİ hesablaya bilərik:

GMROİİ = Brut Qazanc / Ortalama Stok Maliyəti

Örnək:
Aylıq Net Satışı 300000 AZN olan bir firmanın məhsulları üzrə qiymət əlavəsinin 20% olduğunu düşünək. Ortalama Stok Maliyəti 800000 AZN olarsa bu firma üçün aylıq GMROİİ parametrini hesablayaq:

İlk öncə Toplam Maliyəti tapaq -- 300000 / 1.2 = 250000 AZN
İndi Brut Qazancı hesablaya bilərik -- 300000 - 250000 = 50000 AZN
Aylıq GMROİİ -- 50000 / 800000 = 0.0625
    
   İndi gəlin yuxarıda qeyd etdiyimiz 10 filialı olan Market şəbəkəsini GMROİİ parametri üzrə dəyərləndirək.

Cədvəldən göründüyü kimi əvvəlki cədvəldə ən uğurlu olaraq görünən Nizami filialı əslində heç də verimlilik baxımından ən uğurlu filial deyilmiş. Şirkət üçün ən verimli çalışan filial Yasamal 2 (əvvəlki cədvəldə 9-cu yerdə idi) marketi olubmuş.
   GMROF və GMROL parametləri ilə birgə dəyərləndirildikdə şirkət üçün çox əhəmiyyətli istiqamətlər verən GMROİİ parametri bütün şirkətlər üçün ölçülməsi çox gərəkən göstəricilərdir.
    Növbəti yazılarımda digər parametlər haqqında da ətraflı yazmağa çalışacam.
Satışlarınız bol olsun!

   Əgər bu kimi məsələlərlə bağlı daha əhatəli bilgi almaq istərsəniz Sizə professional dəstək verməkdən məmnun olaram.

WWW.ROYALIBRAHIM.AZ

Tel: 055 704 74 72

Faydalı olması diləyi ilə...